Rozmowa z prof. dr. hab. inż. Krzysztofem Chwesiukiem, prorektorem ds. nauki Akademii Morskiej w Szczecinie W strategii rozwoju kraju wiele działań nakierowanych jest na wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki oraz poprawę efektywności gospodarowania środkami przeznaczonymi na rozwój. W jakim stopniu przenosi się to na działalność naukową Akademii Morskiej w Szczecinie? Przyjęta w tej kadencji strategia rozwoju uczelni bazuje na maksymalizacji pozyskiwania środków finansowych ze wszystkich możliwych źródeł. Zasady finansowania nauki z funduszy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego eliminują finansowanie badań własnych i ograniczają finansowanie badań statutowych na rzecz grantów zadaniowych, o które należy ubiegać się w konkursach. Z kolei dotacja z Ministerstwa Infrastruktury na działalność statutową uczelni pokrywa 75 proc. kosztów. Stąd też jesteśmy zmuszeni na pozyskiwanie środków finansowych z szeregu instrumentów finansowych, takich jak Program Ramowy w Zakresie Badań i Rozwoju Technologii (7PR) największy mechanizm finansowania i kształtowania badań naukowych na poziomie europejskim, którego budżet na lata 20072013 wynosi 54 mld euro, jak i wiele mniejszych programów i inicjatyw, gdzie instytucje naukowe mogą szukać wsparcia. Należy do nich m.in. taki program, jak Leonardo da Vinci, TEAM czy COST. W tym celu rozpoczęliśmy pracę od podstaw wśród kadry i zespołów badawczych na rzecz występowania w różnych formach o środki zewnętrzne. Rektor naszej uczelni wdraża działania na rzecz administracyjnego wsparcia zespołów badawczych. Niebawem powstanie Centrum Transportu Technologii Morskich na bazie obecnych działów: Nauki oraz Współpracy z Zagranicą, których zasoby kadrowe, metody działania stały się niewystarczające dla wypromowania rozwiązań wdrożeniowych w praktyce gospodarki morskiej. W jaki sposób centrum może wpłynąć na efektywność działalności naukowej uczelni? Wszystkie programy wspierające finansowo działalność badawczorozwojową przyznają środki na zasadach konkursowych. Ich wspólną cechą jest rozbudowana i dosyć skomplikowana procedura formalna w zakresie wypełniania wniosków, wymagająca znajomości formalnej specyfiki każdego z programów czy funduszy. Wyłącznie absolutnie poprawne pod względem formalnym wnioski przechodzą do dalszej procedury konkursowej, w której przez kolejne grona ekspertów oceniane są punktowo, a ten najbardziej konkurencyjny uzyskuje wsparcie. Centrum Transferu Technologii Morskich ma właśnie za główne zadanie zgromadzić wiedzę związaną z możliwością pozyskiwania środków, procedur z tym związanych oraz wypracowania rozwiązań wdrożeniowych do praktyki gospodarki morskiej. Będzie wspierać i inspirować zespoły badawcze uczelni do podejmowania tematów badawczych i wspomagać ich działania w zakresie organizacyjnym. Ubiegamy się o grant na jego zorganizowanie, ale jesteśmy zdeterminowani jego uruchomieniem bez względu na rozstrzygnięcie konkursu. Jakie zagadnienia dominują w tematyce naukowej uczelni? W zeszłym roku sfinalizowaliśmy dwa duże projekty badawcze dla rybołówstwa finansowane z SPO "Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb 20042006": "Opracowanie wytycznych do modernizacji jednostek rybackich w aspekcie zmniejszania nakładów energetycznych i oddziaływania na środowisko" za 2,5 mln zł wykonał zespół pod kierownictwem dr. hab. inż. Cezarego Behrendta oraz "Zastosowanie paliw pochodzenia roślinnego w rybackich jednostkach pływających" pod kierunkiem prof. dr. hab. inż. Oleh Kluys za 1,1 mln zł. Pozytywnie zostały zaopiniowane dwa projekty z funduszy Innowacyjna Gospodarka "Świat Morskiej Publikacji". Będzie to elektroniczna biblioteka zlokalizowana w Akademii Morskiej w Szczecinie, nowa ogólnodostępna placówka za 1,8 mln zł oraz Centrum Technologii Nawigacyjnej, które powstanie do lipca 2011 r. kosztem 7 mln zł. Zespół prof. dr. inż.Tadeusza Borkowskiego wspólnie z Wydziałem Elektrycznym ZUT i Instytutem Plazmy w Greifswaldzie opracowuje metodę i urządzenia do dopalania spalin silników okrętowych w ramach 7 PR. W ramach tegoż programu uczestniczy również w projekcie "Opracowanie metod mikrofalowej diagnostyki". Uczestniczymy w projektach Master Baltic "Bezpieczeństwo Żeglugi, Transport i Ochrona Środowiska Morza Bałtyckiego", w którym bierze udział 31 partnerów, a nasz udział obejmuje 145 tys. euro (z 242 tys. euro) oraz w projekcie "Efektywność bezpieczeństwa ruchu morskiego" wraz z 17 partnerami. Uczelnia korzysta również z międzynarodowych programów, takich jak "Leonardo da Vinci", z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki realizuje projekt "Z angielskim w świat biznesu". W jakim stopniu działalność naukowa wpływa na podstawową funkcję uczelni kształcenie kadr dla gospodarki morskiej? Działalność naukowobadawcza wpływa zasadniczo na rozwój kadry uczelni. Uczestnictwo w zespołach badawczych jest tym korzystniejsze, im bardziej związane z aktualną problematyką branży. W moim przekonaniu jest głównym elementem innowacyjności i konkurencyjności dla branży morskiej. W warunkach naszej uczelni staje się istotnym źródłem unowocześnienia i rozwoju bazy aparaturowej, unowocześnienia laboratoriów i symulatorów, co znakomicie wpływa na poziom kształcenia. Wspomnę tylko o takich inwestycjach, jak Centrum Inżynierii Ruchu Morskiego za 4,5 mln zł, nowoczesnym symulatorze siłowni okrętowej czy czytelni multimedialnej, które zaistniały w uczelni właśnie ze środków pochodzących z badań naukowych. Działalność naukowa znakomicie wspomaga rozwój zaplecza dydaktycznego i pozwala na utrzymanie jego światowego poziomu w zakresie kształcenia kadr morskich. Jakie są relacje uczelni z branżą gospodarczą? Tradycyjnie już mamy bardzo dobre kontakty z gospodarką morską. Po transformacji ustrojowej w Polsce podmioty branży są względem siebie konkurencyjne. Usilnie zabiegamy, aby jako uczelnia czy jej ogniwa być jednostką niezależną, obiektywną platformą współpracy. Służą temu cyklicznie organizowane konferencje i sympozja tematyczne, jak np. osiem edycji konferencji "Porty Morskie". Staramy się gromadzić uczestników aktualnie nurtującą tematyką, jak chociażby planowana na listopad br. IX konferencja "Porty Morskie" z tematem "Funkcjonowanie podmiotów usług portowych w okresie kryzysu". Chcemy przekonać spółki portowe do zaniechania praktyk wzajemnej konkurencji, okazjonalnych kontraktów z niskimi stawkami i o niskiej jakości usług zawieranymi na niekorzyść wyspecjalizowanych firm z tego samego portu. Jako przykład podać można kontrakt Bulk Cargo na transport zboża, który realizowany był w relacji bezpośredniej, co przyczyniło się w postrzeganiu szczecińskiego portu jako takiego, w którym można wymuszać niższe stawki, ale też jako portu o niskiej jakości usług. Czyni to szkodę dla marki portu, nad którą trzeba pracować długie lata. Dążymy do tego, aby jak najlepiej wykonywać swoją rolę na rzecz rozwoju, innowacyjności i konkurencyjności całej branży morskiej i utrwalić opinię o uczelni, o eksperckim niezależnym ośrodku badawczym i opiniodawczym. Dziękuję za rozmowę