Od ponad 10 lat w drobnicowym rejonie portu szczecińskiego funkcjonuje Wolny Obszar Celny. Został powołany do życia, aby uatrakcyjnić ofertę portu do porównywalnego z europejskimi portami standardu usług. O atrakcyjności portu decyduje bowiem różnorodność oferowanych usług. Większa ich podaż zachęca do współpracy, zwiększa przeładunki i obroty, z których przecież żyje każdy port. Wolny Obszar Celny w Szczecinie rozpoczął działalność w lipcu 1995 r. na obszarze 4,5 ha. Duże zainteresowanie firm na tego rodzaju usługi sprawiło, że w krótkim czasie powierzchnia okazała się niewystarczająca. W związku z tym zarządzający poczynił starania o jej powiększenie. Obecnie jego ogólna powierzchnia wynosi 19,66 ha, ale działalność eksploatacyjna jest prowadzona na powierzchni 11,47 ha. Powiększenie terenu wolnego obszaru celnego jest inwestycją wieloletnią ze względu na jej ogromny zakres rzeczowy i finansowy, jaki należy zrealizować. W związku z tym zakłada się etapowe zagospodarowanie tego terenu, w zależności od potrzeb i możliwości finansowych. Trwają obecnie procedury formalne związane z uzyskaniem zgody na dalsze prace dotyczące kolejnego etapu zagospodarowania Wolnego Obszaru Celnego. Szczeciński WOC dysponuje nabrzeżami do obsługi statków o zanurzeniu do 7,5 m i wyporności do 10 rys. DWT oraz magazynami wyposażonymi w windy towarowe z halami ogrzewanymi o powierzchni 24 200 m kw. Do dyspozycji klientów są także hale przeznaczone do niszczenia szkodników roślinnych tzw. fumigacji. Urządzenia dźwigowe o nośności 3 ton, dźwigi samojezdne o udźwigu do 60 ton oraz specjalistyczne urządzenia przeładunkowe umożliwiają obsługę statków pełnomorskich, a także przeładunki towarów wielkogabarytowych o ciężarze do 200 ton. Dobre zaplecze logistyczne i wyszkolona kadra zapewniają wysoką jakość obsługi. Wolny Obszar Celny stwarza dogodne warunki dla prowadzenia działalności gospodarczej. Składowanie na jego obszarze towarów nie wymaga zgody urzędu celnego ani zabezpieczeń na pokrycie ewentualnych należności. Są one wolne od kontyngentów ilościowych i wartościowych oraz pozwoleń celnych. Podatki i cło od towarów pobierane są, gdy opuszczają one wolny obszar celny. Także wszelkie transakcje handlowe nie podlegają opodatkowaniu VAT W przypadku braku popytu, towary te można zwrócić producentom bez opłat podatkowych i celnych. - Z tych właśnie powodów podstawowym rodzajem działalności w wolnym obszarze celnym jest składowanie - twierdzi Przemysław Nagórski - kierownik biura WOC w Szczecinie. Firmy eksportujące gromadzą u nas partie towarów przygotowywanych do wysyłki statkiem, natomiast importerzy rozsyłają do kraju swoje towary w małych partiach. Specyficzne prawa obowiązujące w wolnym obszarze celnym pozwalają im racjonalizować gospodarkę finansową. Niestety, nie spełniły się oczekiwania związane z rozwojem produkcji. Głównym powodem hamującym zamierzenia produkcyjne jest mała powierzchnia ogólna WOC-u. Chętni do uruchomienia produkcji szukają dla swoich potrzeb kilkunastohektarowych działek, czego niestety długo jeszcze nie będziemy w stanie zapewnić na naszym terenie. W trakcie całego okresu istnienia WOC w Szczecinie przez jego obszar przetransportowano ponad milion ton towarów. Dominującym okazały się bloki granitowe (42 proc), aluminium (25 proc), ziarno kakaowe (15 proc.) oraz inne ładunki drobnicowe, łącznie z ładunkami niebezpiecznymi. W tym samym czasie przez WOC w Szczecinie przewinęło się ponad 60 firm. Na jego terenie zadomowiło się na dobre 21 przedsiębiorstw, korzystających ze specyfiki prawnej tego obszaru. WOC w Szczecinie uzyskuje w ramach opłat i dzierżaw ok. 1 mln zł przychodów, drugie tyle trafia do ZMPSiŚ SA za opłaty portowe i usługi. - Bez zasilenia kapitałowego - mówi Zygfryd Zelman, dyrektor ds. handlowych zarządu portu - nie będziemy w stanie ze środków własnych zrealizować przygotowania infrastruktury i dalszych terenów do oczekiwań inwestorów zamierzających uruchomić przetwórstwo czy produkcję, na której nam najbardziej zależy. W obecnej sytuacji jesteśmy w stanie promować jedynie swoje usługi firmom, dla których składowanie i dystrybucja przez wolny obszar celny ma podstawowe znaczenie - składowania i przemieszczania. Z perspektywy minionych ponad dziesięciu lat pracy WOC wyraźnie widać, że funkcjonowanie takich mikroobszarów przedsiębiorczości, aktywujących życie gospodarcze jest niezmiernie cenne i przynosi szereg efektów ekonomicznych, jak i inicjujących rozwój. Firmy pracujące na terenie wolnego obszaru celnego znajdują odpowiednie sposoby, by ściągać w obszar portu towary i przemieszczać je w różnych kierunkach. A to ożywia zespół portowy, przysparza złotówek i zachęca innych. My jesteśmy jednym z 300 takich obszarów w świecie i ok. 30 istniejących w Europie. Sądzę, że jesteśmy dobrze przygotowani do konkurencji z podobnymi strefami - komentuje dyr. Z. Zelman. Ożywienie handlu zagranicznego w rejonie Bałtyku powinno się także przełożyć na większą efektywność naszego obszaru. Do tego potrzebne jest jeszcze wsparcie państwa, przez poprawę przepisów obowiązujących w wolnych obszarach celnych.