Komisja Europejska br., wydała 17 stycznia specjalny komunikat na temat "Zintegrowanego europejskiego programu działań na rzecz żeglugi śródlądowej" (Navigation and Inland Waterway Action and Development in Europe). Opiera się on na szczegółowej ocenie i konsultacjach przeprowadzonych z przedstawicielami firm i środowisk żeglugi śródlądowej oraz z państwami członkowskimi Unii Europejskiej. 1) Program ma na celu wprowadzenie w europejskim systemie transportu towarowego wielu ulepszeń i uporanie się z zatorami przewozowymi, a także - przywrócenie równowagi i bezpieczeństwa w transportowym ruchu towarowym, m.in. w obszarach transgranicznych, gdzie żegluga śródlądowa odgrywa znaczącą rolę. Skupia się na pięciu, uzależnionych od siebie, obszarach polityki w zakresie żeglugi śródlądowej, które obejmują: rynek, flotę, zatrudnienie i kwalifikacje, wizerunek, infrastrukturę. Zawiera zalecenia działań, jakie Wspólnota Europejska, państwa członkowskie oraz pozostałe zainteresowane strony winny podjąć w latach 2006-2013. Można je podzielić na działania o charakterze legislacyjnym, koordynujące oraz na środki wspierania. Realizacja programu będzie prowadzona w ścisłej współpracy z władzami krajowymi i regionalnymi, komisjami rzecznymi oraz europejskimi armatorami śródlądowymi. W obliczu wzrostu handlu zagranicznego oraz poszerzenia UE o kraje Europy Środkowej i Wschodniej, zdaniem KE, można spodziewać się, że do 2015 r. transport towarowy w Europie wzrośnie o jedną trzecią. Obecny, oparty głównie na transporcie drogowym, jest synonimem zatorów drogowych i zanieczyszczenia środowiska, przyczyniających się do podwyższenia jego kosztów. Do 2010 r. mogą one osiągnąć 1% rocznego europejskiego PKB. Dlatego też, w kontekście liberalizacji rynku żeglugi śródlądowej, KE postanowiła działać na rzecz wspierania oraz wzmacniania konkurencyjności transportu rzecznego, w szczególności poprzez jej ściślejszą integrację z multimodalnymi łańcuchami dostaw. Żegluga śródlądowa odgrywa w Europie znaczącą rolę, szczególnie w transporcie towarów masowych na dużych odległościach. W ostatnich 20 latach zdobywała nowe rynki, m.in. w przewozach kontenerów śródlądowymi drogami wodnymi i coraz lepiej dostosowywała się do nowoczesnych wymogów logistycznych. W niektórych regionach Europy żegluga śródlądowa ma już przeszło 40% udział w rynku transportowym (np. na obszarach zlewisk dużych portów morskich). W latach 1997-2004 osiągnęła imponujące wskaźniki wzrostu w przewozach towarowych (w tonokilometrach): w Belgii - ponad 50%, a we Francji - ponad 35%. Na rynku działa ponad 12,5 tys. statków, co odpowiada zdolności załadunkowej 440 tys. ciężarówek. Wciąż jednak ma jeszcze ogromny potencjał do wykorzystania. Zdaniem KE, np. na Dunaju, wykorzystuje się zaledwie 10% potencjału. Stanowi także najbardziej przyjazną dla środowiska formę transportu naziemnego, której łączne zewnętrzne koszty szacuje się obecnie na 10 euro za 1 tys. tonokilometrów (dla porównania: 35 euro - w przypadku transportu drogowego, 15 euro - w przypadku transportu kolejowego). Gdyby ładunki transportowane żeglugą śródlądową były przewożone drogą lądową, emisja zanieczyszczeń w Europie wzrosłaby przynajmniej o 10%. Komisja wymieniła także szereg przeszkód, które hamują rozwój żeglugi śródlądowej. Są nimi m.in.: - rozdrobniona struktura rynkowa oraz silna konkurencja, powodujące ograniczone możliwości ponownego inwestowania; - zaawansowany wiek statków, powodujący wysokie koszty związane z ich modernizacją; - mało atrakcyjne warunki pracy na statku oraz perspektywy zawodowe; z tego powodu sektor ten cierpi na brak wykwalifikowanego personelu, co widać w zatrudnianiu młodych, odpowiednio wykształconych pracowników z Polski; - brak wiedzy co do korzyści związanych z żeglugą śródlądową, w administracji publicznej oraz samej branży transportowo-logistycznej; - częste nieuwzględnianie możliwości żeglugi śródlądowej w planach lokalnych i regionalnych; - istnienie wąskich gardeł w strategicznych miejscach infrastruktury wodnych dróg śródlądowych oraz w obiektach przeładunkowych, a także zaniedbania w ich utrzymaniu i konserwacji; - zastrzeżenia o charakterze ekologicznym przy podejmowaniu działań budowlanych; - niedorozwój technologii informatycznych oraz komunikacyjnych, takich jak stosowane w ramach Systemów Informacji Transportu Rzecznego; - fragmentacja instytucjonalna żeglugi śródlądowej w Europie. Wszystko to powoduje mało efektywne wykorzystywanie zasobów oraz brak odpowiedniej uwagi ze strony władz. Dlatego KE uznała, że istnieje konieczność podjęcia skoordynowanych działań średnio- i długoterminowych przez wszystkie zainteresowane strony: branżę, Wspólnotę Europejską, państwa członkowskie oraz pozostałe odpowiedzialne strony. --------------------- 1) Opracowanie "Prospects of Inland Navigation within the Enlarged Europe" ( "Perspektywy żeglugi śródlądowej w rozszerzonej Europie") - wrzesień 2004; spotkanie zainteresowanych stron - w dniu 25 lutego 2005 r.; konsultacje społeczne - w okresie od 15 lipca do 31 sierpnia 2005 r.; spotkania konsultacyjne z zainteresowanymi oraz państwami członkowskimi - we wrześniu 2005 r.