Tak jak się spodziewano, nowa edycja normy zarządzania środowiskowego, zastępująca
dotychczas obowiązującą normę z 1996 r., stała się faktem. Okres przejściowy ustanowiono od 15 maja 2005 r. do 14 maja 2006 r. Od 15 maja 2006 r. podstawą audytów musi być już nowa norma - i niezgodności
będą traktowane jako "obserwacje". Wszystkie certyfikaty wydane za zgodność z poprzednią edycją normy, stracą swoją ważność, a obserwacje staną się niezgodnościami. Tak więc, od 16 maja 2006 r.
obowiązywać będzie tylko norma ISO 14001:2004.
Nowa edycja normy ISO 14001:2004 nie wprowadza generalnie dużych zmian w porównaniu z wersją z 1996 r. We wstępie do normy stwierdzono, że kolejne
jej wydanie dotyczy uporządkowania poprzedniej edycji w kierunku zwiększenia jej kompatybilności z normą ISO 9001. Wprowadzono kilka zmian opartych na doświadczeniach z funkcjonowania poprzedniej wersji -
m.in. wzmocniono mechanizm oceny zgodności z prawem, poprzez wprowadzenie obowiązku jej dokumentowania.
Zmieniono definicje audytu wewnętrznego oraz efektów działalności środowiskowej. Uzupełniono
również wymagania dotyczące określenia i udokumentowania zakresu wprowadzonego systemu zarządzania środowiskowego.
Skąd pochodzi i jaki jest historyczny rodowód obecnej normy środowiskowej?
Wszystko zaczęło się w czerwcu 1992 r., w Rio de Janeiro, podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych, poświęconej rozwojowi środowiska. W konferencji, zwanej "Szczytem Ziemi", wzięło udział 200
przedstawicieli państw, reprezentujących rządy, organizacje i przedsiębiorców. Celem tej konferencji było określenie nowej współpracy partnerstwa między państwami, stowarzyszeniami i ludźmi pracującymi,
na rzecz integralności globalnych systemów środowiskowych.
Efektem konferencji stało się proklamowanie 27 zasad (tzw. Deklaracja z Rio) oraz zatwierdzenie przez 178 rządów tzw. Agendy 21, czyli
Globalnego Programu Działania.
W 1994 r., w Wielkiej Brytanii, opublikowano normę: Environmental Management System BS 7750:1994 (System Zarządzania Środowiskiem). Wymagania w niej podane dotyczą
efektywnego zarządzania środowiskiem, jak i sposobu prowadzenia audytów. Zawiera ona też m.in. wymóg zgodności z aktualnymi przepisami prawa i zobowiązanie do stałej poprawy skuteczności działania oraz
obowiązek podania do publicznej wiadomości zarówno polityki, jak i celów organizacji wobec środowiska.
W 1996 r. wydano normę ISO 14001, przyjętą przez PKN w 1998 r., jako PN EN ISO 14001:1998. Jej
podstawowym zadaniem jest wspomaganie działań związanych z ochroną środowiska oraz ograniczeniem i zapobieganiem zanieczyszczeniom. W UE certyfikacja systemu z wymaganiami ISO 14001 jest traktowana jako
krok do rejestracji w systemie EMAS, zaliczanym do najważniejszych instrumentów realizacji polityki ekologicznej.
W Polsce, pod koniec 2004 r., Ministerstwo Środowiska rozpoczęło realizację dwóch
projektów, mających na celu wdrożenie oraz promocję systemu ekozarządzania EMAS w Polsce. Projekty są finansowane ze środków Unii Europejskiej - funduszu Phare.
Europejski system ekozarządzania i
audytu EMAS (Eco-Management and Audit Scheme) przeznaczony jest dla wszystkich przedsiębiorstw i instytucji, których celem jest doskonalenie działalności środowiskowej. Jego głównym założeniem jest
zredukowanie negatywnego oddziaływania na środowisko poprzez udoskonalenie działalności prowadzonej przez zainteresowane firmy.
Firmy należące do EMAS, mają obowiązek sporządzania deklaracji
środowiskowych i ich publicznego udostępnienia, co korzystnie wpływa na wiarygodność firmy, jako organizacji zmniejszającej negatywne wpływy na środowisko. Pozwala to na wzrost zaufania klientów i
umożliwia uzyskanie przewagi nad konkurencją. EMAS stawia firmom nieco wyższe wymagania niż norma ISO 14001, a ponadto, zobowiązuje członkowskie państwo do stworzenia odpowiednich warunków do
funkcjonowania programu. W związku z tym przyjęto, że norma ISO 14001 stanowi podstawę do budowania systemu zarządzania środowiskowego. Nowym elementem jest wprowadzenie logo dla EMAS, aby zarejestrowane
firmy mogły z niego korzystać w celach reklamowych.
W Unii, certyfikaty ISO 14001 są od kilku lat standardem, traktowanym jako jeden z elementów rozwoju firmy. W Polsce nadal są one uważane za
szczyt osiągnięć w dziedzinie zarządzania środowiskiem, lub nie są wdrażane w ogóle. Tymczasem, System Zarządzania Środowiskiem, jak każdy inny, wymaga ciągłego doskonalenia i kontrolowania.
Wydrukuj artykuł
