Tworzona od podstaw polityka morska w Unii Europejskiej, wymaga holistycznego spojrzenia, jak na kompleks zintegrowanych między sobą celów gospodarczych, społecznych i naukowo-badawczych, związanych z wykorzystaniem obszarów morskich, mających wspólny wyznacznik, jakim jest zrównoważony rozwój. To już nie tylko polityka dotycząca gospodarki morskiej, ograniczonej do przemysłu stoczniowego, rybołówstwa i żeglugi, ale też szkolnictwa morskiego na różnych poziomach, bezpieczeństwa żeglugi, turystyki morskiej, żeglugi śródlądowej, akwakultury, ochrony biosfery morza i klimatu, i wielu innych dziedzin opartych na eksploatacji akwenów morskich. Warunkiem budowania takiego frontu dla polityki morskiej, czy to na płaszczyźnie regionalnej, krajowej czy też unijnej, jest przede wszystkim sprawny system przepływu informacji i szeroki do nich dostęp. Wejście Polski do UE dało Polsce szansę przestawienia gospodarki na nowoczesne tory. Zwłaszcza firmom, które nadal pozostają w gestii Skarbu Państwa, m.in. związanym z przemysłem okrętowym. Jedną z takich szans jest możliwość uczestniczenia, przy bardzo dużym wsparciu finansowym ze strony Unii, w różnych projektach naukowo-badawczych, które pozwalają na takie ukierunkowanie m.in. gospodarki morskiej na Pomorzu Zachodnim. W marcu br. zakończą się prace zespołu specjalistów, mające na celu wypracowanie płaszczyzny i systemu komunikacji między światem nauki i praktykami, które miałyby, wpływ na podniesienie konkurencyjności przez innowacyjność firm branży morskiej w regionie. W ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, związanego z EFS - Europejskim Funduszem Społecznym, w latach 2OO6-2OO8, w ramach projektu "InMor. Innowacyjność i współpraca-siłą gospodarki morskiej regionu", prowadzone były badania i działania, mające na celu nawiązanie pewnego rodzaju symbiozy między uczelniami regionu a przedsiębiorstwami, przede wszystkim państwowymi. Przedsięwzięcie to było w 75% współfinansowane przez EFS, a w 25% - z budżetu państwa. Uczestnikami programu InMor byli, ze strony gospodarki morskiej: Stocznia Szczecińska Nowa, Szczecińska Stocznia Remontowa "Gryfia", Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście oraz firma kooperująca z przemysłem stoczniowym - Porta Styl w Szczecinie. Ze strony uczelni w projekcie uczestniczyli: Akademia Morska w Szczecinie oraz Uniwersytet Szczeciński i Politechnika Szczecińska. Uczestnicy projektu InMor, jako cel, wyzna-czyli sobie "podniesienie konkurencyjności regionu przez wdrożenie rozwiązań innowacyjnych w gospodarce morskiej", m.in. przez zbudowanie systemu komunikacji i współpracy między przedsiębiorstwami gospodarki morskiej a "jednostkami sfery badawczo - rozwojowej oraz instytucjami wsparcia". Podjęli działania na kilku płaszczyznach jednocześnie. - Prowadziliśmy badania w małych i śred-nich firmach oraz w dużych przedsiębiorstwach gospodarki morskiej, a także w instytucjach badawczych w naszym regionie, pod kątem możliwości współpracy i transferu technologii - informuje Jacek Tatarowicz, koordynator programu oraz dyrektor techniczny i rozwoju SSN, - Pozwoliły one na zorganizowanie giełd kooperacyjnych oraz szeregu innych spotkań zainteresowanych stron, m.in. konferencji dotyczącej klastra morskiego. Stworzyliśmy także internetową bazę danych, gdzie umieszczane są aktualne informacje związane z realizacją projektu, dotyczące uczestników projektu, jak i jego beneficjentów. Jest tam forum dyskusyjne, oferty technologiczne i oferty współpracy oraz informacje o możliwościach finansowania. Prezentujemy tam również biuletyn InMor. Dla realizatorów projektu InMor ważna była konferencja z 30 marca 2006 r., która odbyła się na Uniwersytecie Szczecińskim. Przebiegała pod hasłem projektu: "Innowacyjność i współpraca - siłą gospodarki morskiej regionu". Sprecyzowano na niej jedną z inicjatyw uczestników InMor: stworzenie warunków do działania klastra morskiego, łączącego różne przedsiębiorstwa Pomorza Zachodniego. Konferencja zgromadziła ponad 100 przedstawicieli takich firm. Inicjatywa ta zaowocowała, w rok później, "spotkaniem klastrowym", zorganizowanym przez Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście (B marca 2007 r.). Uczestniczyło w nim ponad 200 osób - przedstawicieli firm żeglugowych, spedycyjnych, logistycznych, stoczni, portów, instytucji finansowych, badań i rozwoju, klasyfikacji, a także władz regionalnych. Duże zainteresowanie spotkaniem unaoczniło nam, że branża morska w regionie i bierze pod uwagę możliwość szerszej, niż dotychczas współpracy i oczekuje na konkretne propozycje. Przy okazji zarysowały się znaczne różnice w pojmowaniu klastra morskiego między środowiskiem naukowym a praktykami. Poza kontaktami osobistymi, które są istotne w nawiązywaniu związków między nauką a przemysłami morskimi, poza konfrontacją z procedurami unijnymi, jakie wiążą się z prowadzeniem projektów opartych na funduszach unijnych, stworzenie kodeksu i płaszczyzny dla klastra morskiego na Pomorzu Zachodnim można nazwać największym osiągnięciem projektu InMor. - Jest to niewątpliwie nasz największy sukces - mówi dyrektor Tatarowicz. - Potwierdziły to nasze działania w ramach projektu InMor. 17 maja 2007 r., podczas zorganizowanej przez nas konferencji "Klaster Gospodarki Morskiej Województwa Zachodniopomorskiego", zebrani, przez aklamacje, wybrali dr. hab. Czesławę Christową, prof. Akademii Morskiej w3zczecinie, na lidera działań wiodących do utworzenia Zachodniopomorskiego Klastra Morskiego. Potwierdziło to też trzecie "spotkanie klastrowe" (8 listopada 2007 r.). Uczestniczyli w nim m.in. eksperci z Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE. Przedstawili doświadczenia krajowe i państw unijnych, związane z tworzeniem klastrów i uzyskaniem dla nich wsparcie finansowego. Podczas czwartego "spotkania klastrowe-go" (18 grudnia 2007 r.], prowadzący projekt InMor przedstawili zainteresowanym stronom aspekty prawne związane z tworzeniem klastra morskiego. Przedstawiciele kancelarii radcy prawnego Krzysztofa Wesołowskiego zaprezentowali formy organizacyjne klastrów, procedury powołania klastra i wymagane dokumenty, zaproponowali także kilka rozwiązań prawnych, w tym finansowanie działalności klastrowej, i omówili inne problemy związane z działalnością klastrów. - Zainteresowanym stronom z branży morskiej przygotowaliśmy, w ramach naszego projektu InMor, solidny grunt pod powołanie klastra morskiego na Pomorzu Zachodnim - stwierdził dyrektor Tatarowicz. Poza budowaniem podstaw do powstania regionalnego klastra morskiego, uczestnicy projektu InMor starali się stworzyć dla firm branży morskiej przestrzeń komunikacyjną do wymiany informacji i nawiązania bezpośrednich kontaktów. Były nią giełdy kooperacyjne. Nim jednak przystąpiono, w ramach realizacji projektu InMor do ich organizacji, w 2006 r. przeprowadzono badania dużych przedsiębiorstw gospodarki morskiej. Zaś na początku br. -w małych i średnich przedsiębiorstwach oraz w instytucjach badawczych. Miały one na celu identyfikację możliwości i obszarów współpracy oraz transferu technologii między instytucjami badawczymi, dużymi przedsiębiorstwami oraz firmami z sektora MSP Powstało 7 raportów, opracowanych przez uczestników projektu InMor, w tym odrębny raport, dotyczący małych i średnich przedsiębiorstw. W raporcie opracowanym przez Uniwersytet Szczeciński stwierdzono m.in.: "Jak wykazało przeprowadzone badanie, istnieje współpraca między Uniwersytetem a podmiotami gospodarki morskiej regionu, chociaż nie ma ona tak dużego zasięgu, co jest wynikiem przede wszystkim ograniczonej informacji na temat istniejących i potencjalnych możliwości współpracy. Należy w związku z tym podjąć starania, mające na celu zniwelowanie różnicy pomiędzy aktualnym a postulowanym stanem transferu wiedzy i technologii między sektorem naukowo-badawczym a praktyką gospodarczą. Jest to niezwykle istotne, nie tylko dla poprawy kondycji jednostek naukowych oraz podmiotów związanych z gospodarką morską, ale dla całego regionu, który mógłby stać się bezpośrednim beneficjentem wzrostu konkurencyjności tak ważnego sektora gospodarki.(...) Uniwersytet współpracuje z różnymi podmiotami gospodarki morskiej, właśnie w zakresie zagadnień o charakterze nietypowym (marketing), w którym oferta rynkowa na wysokim poziomie profesjonalizmu jest stosunkowo niewielka (szczególnie, jeśli weźmiemy pod uwagę rynek lokalny)". Badania przeprowadzone przez ośrodki naukowe ujawniły wiele barier, jakie zachodzą nie tylko między światem nauki a gospodarką, ale także, jakie istnieją między dużą firmą a całym sektorem małych i średnich firm. Badania innowacyjności w małych i średnich firmach, w kontekście współpracy z dużymi firmami (stoczniami) na Pomorzu Zachodnim, w sektorze budownictwa okrętowego, przeprowadziło gdańskie Centrum Techniki Okrętowej SA. Badania wykorzystano przede wszystkim w organizacji giełd. Są one znamienne dla większości małych i średnich firm w branży stoczniowej. Przeprowadzone badania, na przełomie 2006 i 2007 r, w 107 firmach, wykazały, że zakres współpracy przedsiębiorstw z instytucjami pośredniczącymi w transferze technologii oraz z jednostkami badawczo-rozwojowymi, jest bardzo ograniczony, szczególnie w zakresie działalności innowacyjnej - i napotyka na wiele przeszkód. Tylko w 13 badanych firmach (12,8%) prowadzone były prace badawczo-rozwojowe, 2 firmy zgłosiły patenty w 2004 r., a w 2005 r. - żadna. Dwa przedsiębiorstwa sprzedały 5 wzorów użytkowych, a 6 firm wdrożyło w sumie 79 takich wzorów. Dwa przedsiębiorstwa sprzedały 2 licencje. Tylko nieliczne z nich uczestniczyły w krajowych (0,02%) i zagranicznych (0,04%) programach wspierania innowacyjności. Barierą na drodze ku innowacyjności w branży okrętowej są zbyt małe środki finansowe, trudności w ich pozyskiwaniu i finansowaniu wstępnej fazy projektu innowacyjnego oraz wysokie wymagania dotyczące dokumentacji wymaganej do udziału w programach wsparcia, zwłaszcza unijnych. W badanych firmach zaledwie 7% pracowników zajmowało się wdrażaniem nowych technologii, chociaż ok. 20% kadry pracowniczej miało wyższe wykształcenie i władało językami obcymi. Mimo to, firmy, zwłaszcza te małe i średnie, widziały sens we współpracy z dużymi firmami, czy między sobą. Od swoich kooperantów oczekują przede wszystkim: partnerskich stosunków, poprawy w przepływie informacji oraz poprawy realizacji zamówień, zachowania terminowego przepływu środków finansowych, a także kooperacji w sferze usług czy sprzedaży know-how. Przełamanie impasu uczestnicy programu InMor widzieli w giełdach dla branży morskiej, zorganizowanych pod hasłem: "Nowoczesne techniki i technologie w gospodarce morskiej oraz sposoby ich finansowania". Pierwszą giełdę zorganizowano 10 maja ub.r., na Uniwersytecie Szczecińskim. Szczególny nacisk położono na innowacyjne rozwiązania dot. hydrotechniki, bezpieczeństwa i ochrony środowiska oraz automatyzacji i automatyki. Dla jej uczestników przygotowano punkty konsultacyjne: Biura Programów Międzynarodowych Politechniki Szczecińskiej, Północnej Izby Gospodarczej oraz Zachodniopomorskiej Agencji Rozwoju Regionalnego. W drugiej część spotkania zaprezentowano wiodące firmy branży morskiej regionu. W giełdzie uczestniczyło ponad 30 przedsiębiorstw i przeprowadzono 27 dwustronnych spotkań. 20 września ub.r. zorganizowano na uniwersytecie drugą giełdę. Organizatorzy skupili się na innowacyjnych rozwiązaniach dot. infrastruktury, ochrony środowiska, problemów związanych z nowymi technologiami w budownictwie, automatyzacji i informatyzacji. W giełdzie uczestniczyło ponad 40 przedsiębiorstw branży morskiej, przeprowadzono 17 dwustronnych spotkań. Trzecia giełda kooperacyjna odbyła się 24 stycznia br. Do hotelu "Radisson" w Szczecinie zaproszono przedsiębiorców, którzy chcieli nawiązać współpracę w zakresie tworzenia i realizacji rozwiązań innowacyjnych, związanych z usługami dotyczącymi wdrożeń i produkcji, szkoleń, konsultacji i doradztwa, chcieli udostępnić zainteresowanym swoje specjalistyczne wyposażenie lub byli zainteresowani kupnem gotowych rozwiązań technologicznych. Swoje możliwości zaprezentowało m.in. Laboratorium Spawania Konstrukcji Wielkogabarytowych z Politechniki Szczecińskiej. Stocznia "Gryfia" przedstawiła technologię spawania aluminium przy konstrukcjach offshorowych. Budowę pola refulacyjnego i problematykę pogłębiania, a także informatyzację przedsiębiorstwa, prezentował ZMPSiŚ. Naukowcy z Uniwersytetu Szczecińskiego, wraz z SSN, przedstawili program rozwoju masowej turystyki wodnej na Pomorzu Zachodnim i możliwości z tego wynikają-ce dla przedsiębiorstw branży morskiej. Cennym osiągnięciem uczestników projektu InMor było zdiagnozowanie stosunku podmiotów gospodarczych branży morskiej regionu do podnoszenia konkurencyjności, poprzez innowacyjność i pokazanie relacji, jakie istnieją między nauką i jej osiągnięciami a gospodarką morską regionu. A także, wskazanie, na bazie tej diagnozy, drogi wyjścia z impasu - przestrzeni informacyjno-komunikacyjnej, jaką są giełdy kooperacyjne oraz stworzenie solidnych podstaw do powstania klastra morskiego na Pomorzu Zachodnim - sformalizowanego forum realizującego cele współczesnej, europejskiej polityki morskiej w wymiarze regionalnym.