Ponad 67 mld euro otrzyma Polska z funduszy Unii Europejskiej w latach 2007-2013. Tym samym, stanie się największym beneficjentem unijnej pomocy strukturalnej spośród wszystkich krajów członkowskich. Będzie to potężny zastrzyk pieniędzy, który ma nas - jako kraj - przybliżyć do standardów Unii, pod względem poziomu życia mieszkańców, rozwoju gospodarczego, bezrobocia, konkurencyjności i atrakcyjności regionów. Szczególne szanse, by nadrobić swoje zacofanie, zwłaszcza pod względem infrastruktury, mają regiony najsłabiej rozwinięte. Tym problemom poświęcona była konferencja "Przemysły morskie w polityce regionalnej Unii Europejskiej", zorganizowana 7 grudnia br., przez Katedrę Systemów Transportowych Wydziału Nawigacyjnego Akademii Morskiej w Gdyni. - Celem polityki regionalnej UE jest niwelowanie różnic w rozwoju poszczególnych jej regionów, zwłaszcza położonych na peryferiach. Polityka regionalna ma duże znaczenie, ponieważ dąży do niwelowania przejawów braku wewnętrznej równowagi Wspólnoty, która - kreując wspólne polityki na szczeblu ponadnarodowym - nadmiernie koncentruje się na procesach rynkowych, kosztem stymulowania długookresowych dostosowań w sferze struktur społeczno-gospodarczych - pisze w jednym ze swych opracowań prof. Krystyna Gawlikowska-Hueckel z Uniwersytetu Gdańskiego. U podstaw tak sformułowanej polityki regionalnej leżą dwie podstawowe wartości: solidarność, nakazująca, by korzyści z efektów tej polityki osiągali obywatele i regiony znajdujące się w gorszej sytuacji społecznej i gospodarczej niż inni członkowie Unii oraz spójność - oznaczająca, że wszyscy obywatele skorzystają na wyrównywaniu poziomów życia i zamożności między poszczególnymi krajami. Dwa lata temu władze samorządowe regionu pomorskiego przyjęły zaktualizowaną "Strategię rozwoju województwa na lata 2005-2020", która generalnie pozostaje w zgodzie z priorytetami i wytycznymi polityki regionalnej na szczeblu kraju i Unii. - Województwo pomorskie 2020 r. to znaczący partner w Regionie Morza Bałtyckiego, regionie czystego środowiska, wysokiej jakości życia, rozwoju opartego na wiedzy, umiejętnościach, aktywności i otwartości mieszkańców, silnej i zróżnicowanej gospodarki, partnerskiej współpracy, atrakcyjnej i spójnej przestrzeni, a także kultywowania wielokulturowego dziedzictwa oraz tradycji morskich i solidarnościowych - pisze dr hab. Tomasz Parteka z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, w swym konferencyjnym referacie. W województwie pomorskim sprzedawana jest większość produkcji polskiego przemysłu stoczniowego, a przez jego porty morskie przechodzi ponad 60% krajowych obrotów towarowych. Działa też tutaj kilkadziesiąt tysięcy większych i mniejszych firm handlowych, spedycyjnych czy usługowych, funkcjonujących dzięki powiązaniom z morzem, a ściślej - z przemysłem przyportowym. Ale strategia, podkreślając te pozytywne zjawiska, dostrzega też słabe strony regionu, hamujące rozwój przemysłów morskich. Jest to m.in. niska dostępność transportowa, na tle innych regionów Polski i UE: zły stan techniczny dróg i obiektów inżynieryjnych, nie w pełni wykorzystany potencjał portów Gdańska i Gdyni oraz słabo jeszcze rozwinięty rynek usług logistycznych. Dlatego, w swoich celach i priorytetach, dokument wskazuje na konieczność rozwoju gospodarki, wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne, m.in. poprzez tworzenie warunków dla rozwoju przemysłów morskich, branż kooperujących i usług logistycznych, czy też wspieranie rozwoju rybołówstwa i przetwórstwa, ryb oraz restrukturyzację obszarów związanych z tą branżą. - Strategia przewiduje szereg działań, zmierzających do poprawy dostępności transportowej regionu, dzięki modernizacji połączeń drogowych i kolejowych w paneuropejskich korytarzach transportowych przechodzących przez województwo, promowanie nowego europejskiego korytarza transportowego w pasie nadmorskim, regionalnych korytarzy transportowych, a także portów trój-miejskich -jako węzła transportowego w sieci bałtyckich autostrad morskich - pisze T. Parteka. Wszystko to jednak pozostaje na wysokim stopniu uogólnienia, by nie powiedzieć abstrakcji, dlatego w strategii nie możemy oczekiwać sformułowań odnoszących się do różnych potrzeb regionu i konkretnych zadań, jakie należy wykonać, by osiągnąć wspomniane cele. - Polityka regionalna ma wspomagać finansowanie konkretnych projektów, służących rozwojowi regionów, miast i ich mieszkańców. Województwo pomorskie, ze względu na znaczne opóźnienia w swym rozwoju społeczno-gospodarczym, kwalifikuje się do pomocy strukturalnej z funduszy unijnych -twierdzi prof. Adam Przybyłowski z Uniwersytetu Gdańskiego, w swoim opracowaniu. W najbliższych 6 latach województwo pomorskie otrzyma łącznie ponad 1,897 mld euro, z czego blisko połowę - ok. 885 mln euro - na realizację Regionalnego Programu Operacyjnego. Pozostałe środki będą wykorzystane m.in. w ramach programów przeznaczonych na kapitał ludzki, infrastrukturę i środowisko oraz rozwój obszarów wiejskich. Ale, zdaniem Bartosza Kozickiego i Radomira Matczaka z Urzędu Marszałkowskiego w Gdańsku, fundusze przeznaczone na RPO nie są aż tak wielkie, jak mogłoby się wydawać. Stanowić będą ok. 1,3% całości środków strukturalnych UE, dostępnych w Polsce, w okresie 2007-2013 oraz ok. 20% całości środków strukturalnych UE, jakie spłyną do województwa pomorskiego w tych latach. Należy zatem podkreślić, iż RPO regionu nie będzie narzędziem w rozwiązywaniu wszystkich problemów województwa pomorskiego, a co więcej, musi być powiązany z realizacją Strategii Lizbońskiej. Chodzi tu o uczynienie z regionów europejskich bardziej atrakcyjnych miejsc do lokowania inwestycji i podejmowania pracy, rozwijanie wiedzy i innowacji dla wzrostu, tworzenie większej liczby trwałych miejsc pracy. Właśnie projekty tego typu będą promowane przy rozdziale pieniędzy ze środków europejskich. Przy stosunkowo ograniczonych możliwościach ważna jest koncentracja środków na najważniejszych dla regionu zadaniach, a do takich należą m.in.: podniesienie konkurencyjności i innowacyjności gospodarki oraz wzrost kompetencji mieszkańców, a także poprawa atrakcyjności inwestycyjnej ośrodków miejskich i usprawnienie powiązań między nimi. Do takich najistotniejszych należy infrastruktura komunikacyjna. Ze względu na niewydolność systemu transportowego w regionie, władze województwa chcą najwięcej, bo 40% środków RPO, przeznaczyć właśnie na rozwój tego systemu i udrożnienie kanałów transportowych. Pozytywnie te działania ocenia prof. A. Przybyłowski. Jego zdaniem, skorzystają na tym m.in. terminale kontenerowe, rozwijane w portach morskich województwa, gdyż inwestycje te usprawnią przepływ towarów i tym samym podniosą konkurencyjność tych obiektów. Na liście podstawowych projektów indywidualnych, które będą realizowane w województwie pomorskim w ramach PO Infrastruktura i Środowisko oraz PO Innowacyjna Gospodarka, znalazły się 22 projekty, a na liście rezerwowej - 13. Warto wspomnieć, że wśród projektów, które na pewno zostaną sfinansowane z tego pierwszego programu, znajduje się budowa nowej Trasy Sucharskiego, wraz z tunelem pod Martwą Wisłą. Ma ona kapitalne znaczenie dla poprawy komunikacji z całym portem gdańskim, zwłaszcza Portem Północnym, który - jak na razie - ma lepszy dostęp od strony morza niż lądu. Natomiast w gdyńskim porcie ze środków unijnych sfinansowana zostanie budowa kilku ważnych projektów: infrastruktury do obsługi promów morskich i statków ro-ro, z dostępem drogowym i kolejowym, budowa centrum logistycznego czy modernizacja nabrzeża Bułgarskiego, a łączne nakłady na te inwestycje przekroczą 500 mln zł. Liczne potrzeby rozwojowe przemysłów przyportowych, głównie morskich, będą zaspokajane z różnych źródeł. Według B. Kozickiego i R. Matczaka, programy krajowe, zwłaszcza PO Infrastruktura i Środowisko, mają za zadanie realizację celów strategicznych w skali całego kraju, np. porty o znaczeniu krajowym (Gdańsk, Gdynia) będą mogły korzystać ze środków rozwojowych w ramach PO Infrastruktura i Środowisko, natomiast porty mniejsze, o charakterze regionalnym (np. Ustka) będą mogły ubiegać się o wsparcie w ramach RPO Województwa Pomorskiego. Dzięki takiemu podejściu do programowania rozwoju na poziomie krajowym i regionalnym, faktyczny efekt rozwojowy będzie możliwy do osiągnięcia. Morski charakter regionu pomorskiego został dostrzeżony nie tylko w strategii wojewódzkiej, ale też w "Strategii rozwoju kraju". Znajdujemy tam m.in. deklarację, że "województwo pomorskie wspierane będzie w działaniach, zmierzających do poprawy dostępności regionu, dzięki usprawnieniu krajowej i europejskiej sieci transportowej, zarówno w układzie Północ - Południe, jak i Wschód - Zachód, a ponadto, wzmacniane będą funkcje regionu jako bałtyckiego węzła logistycznego, wiążącego autostrady morskie z zapleczem zespołu portowego Gdańsk-Gdynia i oferującego atrakcyjne warunki dla rozwoju działalności gospodarczej". Teraz główny problem tkwi w jak najlepszym wykorzystaniu unijnych środków, by istotnie przyczyniły się one do przyspieszonego rozwoju Pomorza.