Ładunki w transporcie międzynarodowym ubezpieczane są zwykle na warunkach tzw. Klauzul
Instytutowych, opracowanych przez Instytut Ubezpieczycieli Londyńskich (Institute of London Underwriters). Z uwagi na swoją uniwersalność, najczęściej wykorzystywane są Instytutowe Klauzule Ładunkowe
(Institute Cargo Clausem) z 1 stycznia 1982 r., oznaczone literami alfabetu (A), (B) i (C) (ICC (A) 1.1.82, ICC (B) 1.1.82, ICC (C) 1.1.82).
Różnice między poszczególnymi klauzulami dotyczą zakresu
ubezpieczenia, wyznaczonego przez ryzyka tym objęte - i towarzyszące im wyłączenia. Chociaż klauzule zwykle w wystarczający sposób zapewniają ochronę ładunku na całej trasie przewozu, to istnieje szereg
możliwości rozszerzania standardowego zakresu ubezpieczenia. Jest ono dostępne poprzez modyfikacje wyłączeń klauzulowych (zmiana zakresu wyłączenia lub jego całkowite zniesienie) oraz modyfikacje klauzuli
ryzyk (dodanie zdarzeń nie objętych wcześniej ubezpieczeniem).
Niektóre rozszerzenia zakresu ochrony przewidzieli sami twórcy klauzul. I tak wyłączone ze wszystkich klauzul ryzyka polityczne
(wojna, strajki, terroryzm, zamieszki społeczne, rozruchy itp.) można dodatkowo ubezpieczyć na warunkach Instytutowych Klauzul Strajkowych (Institute Strikes Clauses (cargo) 1.1.82) oraz Instytutowych
Klauzul Wojennych (Institute War Clauses (cargo) 1.1.82). Także inne Klauzule Instytutowe, stosowane przy ubezpieczaniu ładunków, można rozszerzać o ryzyka wojenne i strajkowe. Ubezpieczenie ryzyk
politycznych w ramach ww. warunków następuje w ściśle określonym zakresie.
Więcej możliwości rozszerzania zakresu ubezpieczenia występuje w przypadku Klauzul Ładunkowych (B) i (C), z uwagi na
ograniczoną liczbę ryzyk objętych ubezpieczeniem, w porównaniu z Instytutowymi Klauzulami Ładunkowymi (A) 1/1/82.
I tak, do zakresu powyższych klauzul możemy włączyć ryzyko kradzieży i niedostarczenia,
korzystając z odpowiedniej instytutowej klauzuli (Theft, Pilferage and Non-Delivery Clause). Jest ona stosowana wszędzie tam, gdzie ryzyko kradzieży jest wysokie, a z różnych względów nie można
ubezpieczyć ładunku w najszerszym zakresie ubezpieczenia zgodnego z ICC (A) 1.1.82 (np. w przypadku mienia używanego).
Kolejnym ryzykiem wyłączonym z Klauzul Ładunkowych (B) i (C), pokrytym jedynie
w przypadku ICC (A) 1.1.82, jest ryzyko rozmyślnego uszkodzenia lub zniszczenia przedmiotu ubezpieczenia, lub jakiejkolwiek jego części, wskutek czynu bezprawnego. Wyłączenie to można znieść poprzez
Institute Malicious Damage Clause 1/8/82. Należy pamiętać, że wspomniane dodatkowe klauzule, rozszerzające zakres ubezpieczenia, nie występują nigdy samoistnie, lecz są stosowane w połączeniu z głównymi
Klauzulami Instytutowymi.
Można skorzystać także z Klauzuli Dodatkowego Ubezpieczania Cła (Additional Cover for Duty 5/8/97). Na jej mocy, ubezpieczeniem objęte jest również cło płatne w kraju
docelowym lub, w przypadku gdy ładunek jest sprzedany w tranzycie, cło w kraju tranzytu. Suma ubezpieczenia cła winna być wykazana oddzielnie. Ubezpieczyciel zobowiązany jest wypłacić odszkodowanie tylko
do wysokości cła rzeczywiście opłaconego zgodnie z obowiązującymi taryfami, należnego za ładunek stracony lub uszkodzony w wyniku zdarzenia objętego ubezpieczeniem.
Oprócz gotowych klauzul
opracowanych przez Instytut Ubezpieczycieli Londyńskich, strony mogą dokonać innych modyfikacji zakresu ubezpieczenia, aby rozszerzyć zakres ochrony. Do najczęściej stosowanych rozszerzeń należą:
1. Włączanie ryzyka załadunku i rozładunku.
Zakres zależy od klauzuli, której dane rozszerzenie towarzyszy. Zasadą jest, że ochrona udzielona na czas załadunku bądź rozładunku nie powinna być
szersza niż zakres ubezpieczenia udzielony na czas zasadniczego transportu. Nie ma natomiast potrzeby włączania czynności przeładunkowych występujących na trasie przewozu, gdyż Klauzule Instytutowe
zapewniają ciągłość ochrony podczas transportu, pod warunkiem jednak zachowania tzw. zwykłego przebiegu przewozu.
2. Przedłużenie ochrony ubezpieczeniowej podczas składowania towarów po
zakończeniu transportu.
Co prawda, w ramach Instytutowych Klauzul Ładunkowych przewidziano utrzymywanie ochrony na okres 60 dni po zakończeniu wyładunku ubezpieczonych towarów ze statku morskiego
w końcowym porcie wyładunku, jednak dla niektórych ubezpieczonych czas ten może się okazać niewystarczający. W takich sytuacjach ubezpieczyciel może, za dodatkową składką, przedłużyć ochronę w magazynach
portowych na okres dłuższy od czasu przewidzianego w treści Klauzul Instytutowych.
3. Włączenie ryzyka odrzucenia ładunku przez władze sanitarne.
Niekiedy zdarza się, że ładunek płodów
rolnych lub towarów spożywczych nie zostaje dopuszczony na dany obszar celny, w wyniku decyzji stosownego organu nadzoru sanitarnego. Ubezpieczyciel może, za dodatkową opłatą, objąć to ryzyko
ubezpieczeniem, choć z reguły ochrona ogranicza się w takim przypadku do pokrycia kosztów frachtu powrotnego i ewentualnych dodatkowych kosztów, związanych z przejściowym magazynowaniem towaru i opłatami
spedycyjnymi. Zwykle też w takim przypadku ubezpieczyciel wyznacza stosowny limit odpowiedzialności na takie koszty.
Należy pamiętać, że ryzyko takie nie musi być bezpośrednio związane ze szkodą, gdyż
odrzucenie ładunku przez władze sanitarne danego kraju jest decyzją administracyjną, nie zawsze podjętą na podstawie analizy rzeczywistej kondycji towaru.
4. Włączenie specyficznych ryzyk dla
danego rodzaju ładunków.
Mogą to być ryzyka wynikające ze specyficznych właściwości ubezpieczanego towaru (np. ryzyko zapleśnienia, rdzy i oksydacji, samozapłonu, zagrzania i zapocenia,
zarobaczenia itp). Należy pamiętać, że część z ryzyk dodanych do zakresu ochrony i tak byłaby objęta ubezpieczeniem, jeżeli do danego rodzaju szkody doszłoby w wyniku działania ryzyka objętego
standardowym zakresem danej klauzuli. Np., gdyby towar ubezpieczany na warunkach Instytutowej Klauzuli Ładunkowej (B) zapleśniał, w wyniku zalania ładunku wodą morską, to takie zdarzenie byłoby objęte
ubezpieczeniem bez rozszerzania zakresu ubezpieczenia.
Instytut Ubezpieczycieli Londyńskich opracował także specjalistyczne klauzule dostosowane do ubezpieczenia określonego typu ładunków w transporcie
(np. Instytutowe Klauzule Masowe Olejowe 1/2/83, Instytutowe Klauzule Węglowe 1/1086, Instytutowe Klauzule Żywności Mrożonej 1/1/86). Tam więc - gdzie to jest możliwe - zalecane jest stosowanie klauzul
specjalistycznych, zamiast rozszerzania podstawowych Klauzul ładunkowych o dodatkowe ryzyka.
Modyfikowanie zakresu ubezpieczenia to materia delikatna, wymagająca specjalistycznej wiedzy i
znajomości realiów transportowych. Ponadto są takie wyłączenia, które nie podlegają negocjacji (np. szkody powstałe w wyniku zwykłego zużycia przedmiotu ubezpieczenia, niedostatecznego lub niewłaściwego
opakowania, wady ukrytej lub naturalnych właściwości przedmiotu ubezpieczenia). Intencją twórców klauzul było bowiem takie dopracowanie poszczególnych zapisów warunków ubezpieczenia, aby zapewnić
optymalną ochronę ładunku w przypadku wystąpienia nagłych zdarzeń losowych podczas przewozu. Szkody nie wynikające bezpośrednio z procesu transportowego, lub powstałe wskutek zaniedbań ubezpieczonego, nie
mogą być włączone do zakresu ochrony.
Wydrukuj artykuł
