Województwo pomorskie w przeszłości posiadało już wiele opracowań i koncepcji, dotyczących strategii rozwojowej
regionu. Uznany autorytet w dziedzinie planowania przestrzennego, prof. Jerzy Kołodziejski, oceniał je jednak bardzo krytycznie. Dotyczyło to również przyjętego 5 lat temu, przez Urząd Marszałkowski,
"Programu rozwoju województwa pomorskiego". Zmarły kilka lat temu profesor uważał, że szansą rozwoju regionu są przede wszystkim: węzłowe położenie województwa w Europie Północno-Wschodniej, potencjał
intelektualny i edukacyjny Trójmiasta oraz potencjał techniczno-ekonomiczny i organizacyjny gospodarki morskiej.
Zarzuty, wysuwane w stosunku do aktualnej strategii, dotyczyły nie tylko metodologii i
procedury jej opracowania, ale przywiązywania nadmiernych oczekiwań do regulacyjnych możliwości "niewidzialnej ręki rynku", przy jednoczesnym pomijaniu ingerencji państwa, powszechnie stosowanej w
państwach UE. Koronnym zarzutem było nieuwzględnianie przez regionalnych planistów - a właściwie świadome pomijanie - gospodarki morskiej.
Przyjęty przed kilku laty program, właściwie nie
definiował strategii rozwoju województwa. Już sam fakt, że zaproponowano w nim 86 celów i 117 kierunków działania, źle świadczy o opracowaniu. A przecież strategia - z definicji - jest wyborem
najważniejszych celów i sposobów ich osiągnięcia. Na dodatek, opracowanie było zbyt rozwlekłe, a brak dyscypliny redakcyjnej powodował, że w wielu miejscach powtarzane były te same stwierdzenia. Zawierało
ono również wiele ogólników, nie służących ani precyzyjnemu opisowi stanu, ani formułowaniu wniosków. Nieliczne zapisy, dotyczące kierunków działalności gospodarki morskiej, zostały przedstawione hasłowo,
często w sposób szczątkowy, na dodatek nietrafnie i wewnętrznie niespójnie. Stąd też, nie mogły stanowić dla władz rządowych i samorządowych oraz podmiotów gospodarczych dobrej podstawy do działań na
rzecz aktywizacji i rozwoju gospodarczego Pomorza.
Po upływie blisko 5 lat od przyjęcia wspomnianego dokumentu, zmieniły się uwarunkowania i pojawiły przesłanki dla aktualizacji strategii rozwoju
województwa pomorskiego. Podstawową jest przystąpienie Polski do UE, które w ciągu najbliższych kilkunastu lat będzie determinowało możliwości kluczowych zamierzeń rozwojowych Pomorza.
Zmieniły się
również krajowe uwarunkowania rozwoju województwa. Wynikają one z zapisów Narodowego Planu Rozwoju, Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego, a także z projektów innych rządowych strategii na lata 2007-
2013. Określają zasadnicze kierunki działań wobec obszaru metropolitalnego Zatoki Gdańskiej.
Na rozwój regionalny mają także wpływ:
- konieczność pełnego dostosowania się do zasad programowania
rozwoju obowiązujących w Unii Europejskiej;
- uaktualnienie i udoskonalenie diagnozy stanu i procesów zachodzących w regionie, co daje podstawę dla lepszego sformułowania priorytetów rozwojowych;
-
lepsze odzwierciedlenie wewnątrzregionalnych zróżnicowań Pomorza oraz wyraźniejsze zaakcentowanie jego specyfiki, co ułatwia określenie kierunków i instrumentów rozwoju.
Wstępny projekt
zaktualizowanej "Strategii rozwoju województwa pomorskiego" został przyjęty uchwałą zarządu województwa pomorskiego, 6 kwietnia 2005 r. i skierowany pod obrady sejmiku. Projekt liczy 37 stron (bez
strony tytułowej i spisu treści) i zawiera 9 rozdziałów. O ile objętość dokumentu oraz jego układ nie budzą zastrzeżeń, o tyle nasuwają się uwagi co do jego struktury. I tak, 37% tekstu stanowi część
diagnostyczna, a tylko 18% - cele strategiczne i kierunki działań, stanowiące część programową. Powinno być odwrotnie.
Autor artykułu, tak z racji działalności w Bałtyckim Instytucie Studiów
Strategicznych, jak i w Radzie Naukowo-Eksperckiej przy wojewodzie pomorskim, brał udział w licznych zespołach uczestniczących w konsultacjach projektu znowelizowanej strategii, szczególnie jego części
dotyczących gospodarki morskiej. Oba wymienione gremia, a również szereg innych, jak: Instytut Naukowo-Techniczny NOT, Instytut Polska Sieć Gospodarki Morskiej Fundacji Naukowo-Technicznej Gdańsk, czy
Krajowa Izba Gospodarki Morskiej, zebrały i przedstawiły swoje uwagi i spostrzeżenia, które posłużyły do oceny przedstawionego projektu zaktualizowanej strategii rozwoju województwa.
Nowelizację
strategii uznano za konieczną, gdyż uchwalony przed 5 laty dokument stracił w znacznej mierze aktualność, a poza tym, pewne jego założenia zostały negatywnie zweryfikowane przez rzeczywistość społeczno-
gospodarczą. Dotyczy to zwłaszcza dotychczasowego traktowania gospodarki morskiej. (Znaczną część zgłoszonych do projektu uwag i postulatów przedstawiliśmy w poprzednim numerze "Namiarów", w artykule
"Jedyna taka rada" - red.)
Główną dominantą rozwoju Pomorza jest i będzie gospodarka morska. Konieczne jest uwzględnianie tego czynnika w uwarunkowaniach krajowych, a także w światowych (stały
wzrost przewozów morskich w związku z globalizacją gospodarki).
Gospodarka morska, jako dominanta regionu, nie została jednak wystarczająco wyeksponowana w projekcie strategii. Założenia, wynikające z
polityki i strategii państwa, nie powinny się ograniczać tylko do ich wyszczególnienia. Należałoby usystematyzować w projekcie najważniejsze tezy tak, by można było ustalić, co wynika ze strategii
nadrzędnych, a co zależy od suwerennych decyzji władz wojewódzkich.
Gospodarka morska jest w Europie tradycyjną, ale też nowoczesną, sferą gospodarowania. Unia od lat poświęca jej coraz więcej
zainteresowania, gdyż drogą morską odbywa się około 4/5 światowych obrotów towarowych. Dla nadmorskich krajów ich obszary przybrzeżne mają znaczenie strategiczne.
Od wielu lat, kraje UE stosują
nowoczesne instrumenty (m.in. pomoc państwa dla flot narodowych, podatek tonażowy, drugi rejestr, ulgi fiskalne dla załóg pływających, klastry morskie, wspierane finansowo przez państwo), których celem
jest m.in. powrót armatorów pod narodowe flagi, a także rozwój żeglugi, zwłaszcza krótkiego zasięgu, jako koła napędowego gospodarki. Należałoby zatem radykalnie przeciąć 15-letni ciąg kompromitujących
zachowań rządów wszystkich opcji, odnośnie tej sfery gospodarowania i wprowadzić do strategii rozwoju województwa pomorskiego konkretne programy i projekty, przeznaczone do rzeczywistej realizacji.
Z kontroli i analiz NIK, dotyczących wykorzystania możliwości rozwojowych gospodarki morskiej w 2004 r., wynika, że główną przyczyną regresu gospodarki morskiej oraz niewykorzystania szans nadmorskiego
położenia Polski był wieloletni brak spójnej polityki morskiej państwa oraz niepodejmowanie we właściwym czasie decyzji strategicznych, sprzyjających rozwojowi tej gospodarki. W rezultacie, następowało
pogarszanie się konkurencyjności polskich portów oraz sytuacji polskich armatorów i przedsiębiorstw przemysłu morskiego. W szczególności dotyczy to sfery przemysłu i usług morskich. Doprowadziło to do
bezprecedensowego regresu w przemyśle okrętowym, żegludze, rybołówstwie i w powiązanych z nimi podmiotach gospodarczych. Dlatego, ważne jest, aby pominięte, względnie zmarginalizowane zagadnienia,
znalazły swoje wyraźne miejsce w aktualizowanej strategii rozwoju województwa pomorskiego.
Wydrukuj artykuł
