Korytarz transportowy Gdańsk - Odessa, a w nim regularne połączenie kolejowe, to szansa na rozwój wymiany handlowej
pomiędzy Polską a Ukrainą, choć należy raczej mówić o połączeniu krajów basenu Morza Bałtyckiego z krajami basenu Morza Czarnego, wraz z przedłużeniem szlaku w kierunku krajów azjatyckich.
Koncepcja korytarza jest efektem memorandum podpisanego przez rządy Polski i Ukrainy. Idea uruchomienia połączenia kolejowego wspiera także przyjętą przez rząd Polski strategię odzyskiwania rynków
wschodnich, która zakłada w latach 2002-2004, 20-procentowy wzrost tempa eksportu, w tym do krajów takich, jak Ukraina i Mołdawia.
Pilotażowe uruchomienie (przez firmę Mirtrans w 1999 roku)
pociągu "Baltica", z Gdańska/Gdyni do Odessy, wykazało, że czas jego przejazdu wyniósł 72 godziny, wliczając wszelkie formalności na przejściach granicznych. Czyni to połączenie konkurencyjnym, w
stosunku do przewozów samochodowych, nie mówiąc już o drodze morskiej. Pociąg może przewozić 40 znormalizowanych kontenerów (TEU). Zainstalowanie na przejściu granicznym z Ukrainą systemu samoczynnej
zmiany rozstawu kół (SUW 2000) oraz przystosowanie do niego odpowiedniej ilości wagonów, może rozwiązać problem związany z różnym rozstawem torów w Polsce i na Ukrainie, co dodatkowo skróci czas przejazdu
pociągu. Przewidywane po wejściu Polski do Unii Europejskiej wprowadzenie procedur, mających na celu uszczelnienie granicy wschodniej, może doprowadzić do zwiększenia czasu kontroli i odpraw samochodów,
co dodatkowo uczyni połączenie kolejowe atrakcyjnym dla przewoźników.
W korytarzu transportowym Gdańsk - Odessa rozpoczęto już inwestycję mającą uniezależnić Ukrainę od rosyjskiej ropy, czyli
budowę rurociągu Gdańsk - Brody - Odessa. Odcinek rurociągu Odessa - Brody został już ukończony. Przewiduje się, iż połączenie do Płocka - i dalej do Gdańska - zostanie uruchomione w 2006 roku. Aktualnie
możliwości przesyłowe odcinka Odessa-Brody wynoszą 9 mln ton rocznie, zaś po ukończeniu odcinka Brody - Gdańsk, przepustowość wzrośnie do 40 mln ton.
Od 1992 r. obroty handlowe między Polską a
Ukrainą nieprzerwanie wzrastają. (W statystykach handlu zagranicznego nie jest uwzględniany tzw. handel walizkowy, którego wielkość, zdaniem niektórych analityków, jest zbliżona do wielkości handlu
"oficjalnego".) Dotychczas jednak niezbyt imponujące są polskie inwestycje na Ukrainie, a ukraińskie w Polsce są marginalne.
Pomimo tego, że aktualnie na Ukrainie działa około 1800 podmiotów
z polskim kapitałem, stanowi to jedynie niecałe 2% wszystkich inwestycji zagranicznych na Ukrainie. W Obwodzie Lwowskim inwestycje polskie wynoszą 53 mln USD (działa tam 350 firm z kapitałem polskim), co
stawia je na pierwszym miejscu inwestycji zagranicznych regionu. Stanowią one ponad połowę wszystkich polskich inwestycji na Ukrainie. Wzrost inwestycji w rejonie lwowskim charakteryzuje się dużą
dynamiką, bowiem w stosunku do roku 2002 napłynęło 6-krotnie więcej inwestycji, podczas, gdy dla całej Ukrainy zanotowano wzrost 10,5%. W pierwszym półroczu 2003 r. inwestycje na Ukrainie wyniosły 573 mln
USD.
Polska wymiana handlowa z Ukrainą wynosiła w roku 2002 1,43 mld USD. Jednak w pierwszej połowie lipca odnotowano znaczący, bo wynoszący 63%, wzrost wymiany. Eksport zwiększył się o 83%,
zaś import - o 44%. Poza rejestrowaną wymianą handlową, szacuje się wartość handlu przygranicznego na 300-350 mln USD, ale po wprowadzeniu wiz dla obywateli ukraińskich może on ulec znacznemu
ograniczeniu. Rynek ukraiński uznawany jest jednak za obiecujący dla polskich i zagranicznych przedsiębiorstw, zaś poziom współpracy pomiędzy Polską i Ukrainą powinien się rozwijać. Polska eksportuje na
Ukrainę przede wszystkim środki czystości i inne artykuły chemii gospodarczej (22,7%), artykuły żywnościowe (18,7%), węgiel (16,9%) i wyroby przemysłu elektromaszynowego (9,8%), natomiast importuje rudę
żelaza i jej koncentraty (69,8%), surowce dla przemysłu chemicznego (9,1%), produkty rolne (6,8%) i produkty metalurgii czarnej i kolorowej, na ogół nisko przetworzone (6,3%). Udział surowców i wyrobów
nisko przetworzonych w obrocie wzajemnym jest bardzo wysoki i trudno uznać to za zjawisko pożądane. W świetle generalnej tendencji do konteneryzacji i unifikacji w transporcie, proporcje te powinny
stopniowo ulegać poprawie.
Współpracę nad niezwykle ważnym dla obu państw wspólnym projektem gospodarczym: budową korytarza transportowego Gdańsk (Berlin) - Warszawa - Odessa, zapewniającego
łatwe połączenie tego ostatniego portu z Europą Północną i Zachodnią, podjęto w 1997 roku. W jego skład wchodziłaby przede wszystkim szybka kolej oraz rurociąg, umożliwiający transport kaspijskiej ropy
naftowej do Europy Zachodniej, z pominięciem cieśnin tureckich oraz coraz bardziej zatłoczonego Morza Śródziemnego. W dalszej kolejności powstałby najbardziej kosztowny element korytarza - autostrada.
Projekt ten pozostaje dotychczas w fazie dyskusji i prac studialnych, co wynika przede wszystkim z braku środków na sfinansowanie tak ogromnej inwestycji. Nie uda się jej zrealizować bez wsparcia
z funduszy Unii Europejskiej.
Za celowością wprowadzenia zblokowanych pociągów kontenerowych, w relacji porty Trójmiasta - Odessa/Iljiczewsk, przemawia potrzeba optymalnego wykorzystania
potencjału przewozowego kolei polskich i ukraińskich, połączona z możliwością aktywizacji bliższego i dalszego zaplecza portów obu krajów, sięgającego po Skandynawię i basen Morza Północnego - z jednej
strony i Morze Czarne, a nawet kraje Bliskiego Wschodu, z drugiej. Niemniej istotnym argumentem na korzyść regularnego połączenia szybkimi pociągami jest konieczność konsolidacji nadmiernie rozproszonego
rynku, na którym liczni, działający w pojedynkę mali producenci i spedytorzy mają w dłuższej perspektywie wątpliwe możliwości ekspansji.
Jako koordynator jednego z projektów międzynarodowych
realizowanych przy wsparciu europejskiej inicjatywy EUREKA, której głównym celem jest zwiększenie nowoczesności i konkurencyjności przemysłu europejskiego poprzez promowanie współpracy pomiędzy partnerami
przemysłowymi i instytutami badawczymi (wspieranie przedsięwzięć innowacyjnych mających realną perspektywę wdrożenia w praktyce na zasadach rynkowych)
Instytut Morski organizuje w dniach 27-28
października 2003 r., w Sopocie, międzynarodową konferencję na temat: "Korytarz transportowy Gdańsk/Gdynia - Odessa/Iljiczewsk szansą aktywizacji wymiany handlowej z krajami regionu Morza Czarnego"
(patrz: informacja w ramce). Konferencja jest nie tylko okazją do zaprezentowania dotychczasowych rezultatów prac nad projektem, lecz przede wszystkim forum do wymiany informacji na temat istniejących i
potencjalnych możliwości intensyfikacji wymiany handlowej z krajami położonymi na trasie korytarza transportowego.
Wydrukuj artykuł
